باسمه تعالی .

امر به معروف و نهی از منکر در قرآن و عترت

قرآن در رابطه با امر به معروف و نهی از منکر بسیار تأکید میکند. دهها آیه در قرآن کریم راجع به امر به معروف و نهی از منکر آمده است

(سوره توبة، آیه ٧١) .

همان کسانی که هر گاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم، نماز را بر پا میدارند و زکات میدهند و امر به معروف و نهی از منکر میکنند و پایان همه کارها از آن خداست.» (سوره حج، آیه ۴١) .

پسرم؛ نماز را بر پادار، و امر به معروف و نهی از منکر کن و در برابر مصائبی که به تو میرسد، شکیبا باش که این از کارهای مهم است» (سوره لقمان، آیه ١٧) امام علی عليه السلام در مورد  آیه ١٧ سوره مبارکه لقمان فرمودند: «مقصود از این آیه، سختيها و آزارهايی است كه در راه امر به معروف و نهی از منكر به انسان میرسد

با آنها مدارا کن و عذرشان را بپذیر، و به نیکیها دعوت نما، و از جاهلان روی بگردان (و با آنان ستیز مکن» (سوره اعراف، آیه ١٩٩)

شما بهترین امتی بودید که پدید آمدید از این رو که امر به معروف و نهی از منکر میکنید و به خدا ایمان دارید.» (سوره آل عمران، آیه ١١٠ )

و .... .

احادیث بسیاری در رابطه با امر به معروف و نهی از از منکر نقل شده است که در ادامه به چند تا از آنها اشاره میکنیم .

امام علی (ع) میفرمایند: «همه ی اعمال خوب حتی جهاد در راه خدا، در مقایسه با امر به معروف و نهی از منکر هیچ نیست، مگر یک قطره نم دهان در مقابل یک دریای عمیق .

مردی از خدمت رسول اکرم (ص) سؤال کرد، یا رسول الله! بهترین مردم چه کسی است؟ حضرت پاسخ فرمودند: «کسی که بیشتر از همه ی مردم امر به معروف و بیش از همه ی مردم نهی از منکر کند و تقوای الهی پیشه کند و راضی باشد به رضای الهی .

شهید استاد مطهری در کتاب امر به معروف و نهی از منکر حدیث زیبایی از امام باقر (ع) آورده اند: «در آخر الزمان مردم ریاکاری پیدا میشوند که دائماً آیه قرآن و دعا میخوانند و اظهار مقدس مآبی میکنند. تنها چیزی که به آن اعتنا ندارند، امر به معروف و نهی از منکر است . اینها تا مطمئن نشوند که امر به معروف و نهی از منکر کوچکترین ضرری به ایشان نمیزند، به آن تن نمیدهند.  به دنبال آن عبادتهایی هستند که نه به جانشان و نه به مالشان و نه به حیثیتشان ضرر میزند تا آنجا که حضرت امام محمد باقر (ع) می فرمایند: «اگر نماز هم روزی به کارشان یا حیثیتشان یا جانشان ضرر بزند، نماز را هم رها میکنند. همانگونه که رها میکنند عالیترین و شریفترین فریضه ها را یعنی امر به معروف و نهی از منکر را .

امیر المؤمنین امام علی (ع) در نهج البلاغه خطبه ١۵۶ میفرمایند: «امر به معروف و نهی از منکر دو صفت از اوصاف پروردگارند که نه اجل کسی را نزدیک میگردانند و نه رزق کسی را میکاهند قابل توجه آنهایی باشد که میگویند ما میترسیم امر به معروف و نهی از منکر کنیم و ما را از سر کار بیرون کنند یا حقوقمان را کم کنند .

در حدیثی از امام محمد باقر (ع) داریم که خداوند متعال به حضرت شعیب (ع) فرمود: «یا شعیب! میخواهم صد هزار نفر از قومت را عذاب کنم. چهل هزار نفر از گناهکارهایشان و شصت هزار نفر از مؤمنهایشان را

شعیب نبی (ع) سؤال میکند: چهل هزار نفر گناهکار درست است که سزاوار عذابند، شصت هزار تا مؤمن را برای چه میخواهی عذاب کنی؟ ندا می آید یا شعیب! این چهل هزار نفر برای گناهانی که انجام دادند و این شصت هزار نفر مؤمن به دلیل اینکه برای خشم من خشم نکردند و سکوت کردند . در احادیث داریم که جایی که خدا عصبانی شود، مؤمن عصبانی میشود. یعنی جایی که خداوند کفران و ناسپاسی شود و حرف خدا زیر پا برود، مؤمن عصبانی میشود .

کسی که خودش نماز شب خوان بوده، اما به آدم تارک الصلوة و روزه خوار تذکر نمیداده.. از گناهان در دور و برش مطلع میشده مثل گرانفروشی، دزدی، رشوه، ربا، اسراف، غیبت، زنا، بدحجابی، موسیقی حرام، مواد مخدر و شرب خمر  و ... ولی تذکر نمیداده و سکوت میکرده و سکوت نشانه ی رضایت است. پس در همه ی گناهان شریک است. بنابراین به تعبیری، ما را در قبر همدیگر میگذارند

.

خدای متعال به جبرئیل میگوید: حداقل فایده ی امر به معروف و نهی از منکر این است که حساب آمران به معروف و ناهیان از منکر از حساب گناهکاران جدا میشود .

و هنگامی را که گروهی از آنها گفتند: چرا جمعی (گنهکار) را اندرز می دهید که سرانجام خداوند آنها را هلاک خواهد کرد، یا به عذاب شدیدی گرفتار خواهد ساخت، گفتند: برای اعتذار (و رفع مسؤلیت) در پیشگاه پروردگار شماست، به علاوه شاید آنها  تقوا پیشه کنند.» (سوره اعراف،آیه ١۶۴) 

. امر به معروف و نهی از منکر در قانون

رهبر انقلاب بارها راجع به امر به معروف و نهی از منکر، آیات و احادیث مربوطه صحبت کرده اند اصل هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی راجع به امر به معروف و نهی از منکر است. بند هفتم سند چشم انداز، بحث امر به معروف و نهی از منکر را اشاره کرده است .

چرا امر به معروف و نهی از منکر در در خیابان، دانشگاه، جمع فامیل و دوستان و آشنایان دیده نمیشود؟ ما ضعف در قانون و ابلاغ نداریم. ضعف در اجرای من و شماست. ماییم که بی تفاوت نسبت به این واجب الهی هستیم  .

امر به معروف و نهی از منکر، دخالت در امور شخصی دیگران نیست

امر به معروف و نهی از منکر خیرخواهی است و دخالت نیست. بعضیها میگویند که امر به معروف و نهی از منکر، نقض حریم شخصی است! مثلاً خانمی در خودروی شخصی اش می نشیند، حجاب را از سرش بر میدارد و بعد می گوید اینجا حریم شخصی من است . خانم محترم! هر جایی که به بیرون دید دارد، حریم شخصی محسوب نمیشود. مثل خودروی شخصی، بالکن، حیاط منزل و .

در هنگام امر به معروف و نهی از منکر، شاید با افرادی مواجه شده باشید که میگویند که به تو چه مربوطه!؟ دوست دارم! دلم میخواد! به هیچ کس مربوط نیست! حالا مگه اسلام تو خطر افتاد! تو برو خودت رو درست کن! لا اکراه فی الدین! عیسی به دین خود، موسی به دین خود! ما رو تو قبر هم نمیگذارن! لازم نیست شما به من بگی! من خودم بلدم چکار کنم! من آزادم هر جور و به هر سبکی که دلم میخواد زندگی میکنم! .... و

مَثل امر به معروف و نهی از منکر، مَثل سواران بر قایق  است. نمیشود کسی بگوید که من زیر پای خودم را سوراخ میکنم.. نه این حرف اشتباهی است. اگر قایق سوراخ شود، همه ی سواران با هم غرق میشوند . ما نمیتوانیم بگوییم که او دارد زیر پای خودش را سوراخ میکند! به ما ربطی ندارد! و او هم نمیتواند بگوید که به تو چه؟! دلم میخواد! اگر هم بگوید، ما اعتنایی نمیکنیم و میریم و دست او را میگیریم .

ارتکاب گناه علنی در جامعه ی اسلامی، در سرنوشت همه ی افراد آن جامعه مؤثر است پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) می فرمایند: «معصيت و گناهي را كه کسی در پنهاني انجام دهد، تنها زيانش به عامل آن ميرسد؛ اما اگر آن را آشكار كند و بر او اعتراض نشود، ضرر آن به جامعه خواهد رسيد 

. امر به معروف و نهی از منکر، هم حق است و هم وظيفه 

امر به معروف و نهی از منکر هم حق ماست و هم وظیفه ی ماست. یعنی تنها یک وظیفه نیست، بلکه حق ما هم هست. حق ماست که جامعه ای که در آن زندگی می کنیم، از لحاظ اخلاقی امن باشد . پارک محله نباید محل تجمع اشرار، معتادین و زنان خیابانی باشد. باید همه ی امور و کارهای جامعه بر اساس قانون و مقررات پیش برود. وقتی در جامعه ای پارتی بازی، آشنا بازی، رابطه و پول حرف اول را بزند، اولین نفر خودمان ضرر میکنیم .

وقتی که بازار مان امن نباشد و در آن بازار، کلاهبرداری، چک برگشتی، تقلب، رباخواری، گران‌فروشی و کم فروشی رایج شود، همه نسبت به یکدیگر بی اعتماد میشوند.. در اینجا باز هم اولین نفر خودمان ضرر میکنیم . پس امر به معروف و نهی از منکر حق ماست و کسی نمیتواند از حق خود صرف نظر کند . این همه سال از عمرمان گذشت و گناهان زیادی دیدیم و نهی نکردیم و حتی بعضی اوقات با گناهکار همدلی و همراهی هم کردیم .

یکی از شرایط توبه و استغفار این است که انسان به طور جدی عزمش را جزم کند که دیگر آن گناه را تکرار نکند و تصمیم بگیرد که گذشته را جبران کند و از این به بعد امر به معروف و نهی از منکر را اقامه کند . .

 بسیج دانشجویی مرکز آموزش کشاورزی امام خمینی (ره) کرج