بسم الله ...

مسئله برقراری امنیت و اخلاق در اقتصاد برای انجام فعالیتهای حلال و سالم اقتصادی، اگرچه دشوار است و نیاز به انگیزه و تلاش فراوان دارد؛ ولی محال نیست و در عین حال ضرورت جامعه ی اسلامی است.

توجه به بنگاههای اقتصادی کوچک، بسیار راهگشاست؛ عموم مردم ما سرمایه های خرد و متوسطی برای راه اندازی کسب و کار دارند. اما عمده قوانین و بخشنامه های صدور مجوز، به داشتن زمینهای پروسعت و امکانات فراوان تأکید دارد که فقط از عهده سرمایه داران برمی آید. بنابراین در قوانین ما باید سهم طبقات پایین تر اقتصادی هم در نظر گرفته شود.

برای نمونه: قوانین صدور مجوز و بهره برداری، بیشتر به نفع سرمایه داران است. به طوری که ایشان از فضای موجود حداکثر استفاده را می‌برند. منابع تولید و ثروت آفرینی را (به اسم خصوصی سازی) با حداقل قیمت تصاحب میکنند. از هر گونه تورم که منجر به افزایش داراییهایشان میشود، به شدت استقبال میکنند و به آن دامن می‌زنند. با رانت و باندبازی، هر چیزی را که بخواهند، وارد می‌کنند. بنابراین سایر بنگاههای کوچک و متوسط، توانایی رقابت با آنان را ندارند.

از ابتدای انقلاب تا کنون شدت تورم به حدی بوده که قیمت همه اجناس بیش از هفت هزار برابر شده و منافع حاصل آن به جیب سرمایه داران سرازیر شده است. چنین چیزی در دنیا کم نظیر است!

موضوع مهم دیگر، تعطیلات فراوان ملی و مذهبی در کشور است. که اخیراً تعطیلی در پنج شنبه ها و تعطیلی به خاطر آلودگی هوا به آن اضافه شده است. جالب اینجاست که از یک هفته مانده به عید نوروز، کلیه امور مملکت تق و لق میشود و تا ده روز بعد از عید هم این وضعیت ادامه دارد؛ یعنی چیزی در حدود یک ماه!!! این تعطیلات، به ضرر تولیدکننده و کاسب و از آنطرف به نفع کارمندان دولت است.

در اسلام چیزی به اسم تعطیلی حتی در روز جمعه هم وجود ندارد. در آیه 10 سوره مبارکه جمعه آمده است که «و هنگامی که نماز پایان گرفت، در زمین پراکنده شوید و از فضل خدا بطلبید، و خدا را بسیار یاد کنید، شاید رستگار شوید.» 

مسئله دیگری که ضدتولید است، بحث سودهای بالای بانکی است. عده زیادی از مردم در بانکها سپرده گذاری میکنند و بدون هیچگونه تلاش و زحمتی، سود میگیرند. از طرف دیگر، بانک آن پول را با بهره های سنگین در اختیار تولیدکننده قرار داده که هیچ ثمری ندارد. سرانجام تولیدکننده به خاطر فشار بدهی و دیرکرد وام، ورشکسته میشود.

دولت باید به تولیدکنندگان توجه ویژه ای داشته باشد و تا می تواند از بار هزینه های تولید بکاهد، برای مثال، هزینه های سنگین بیمه، مالیات، سود تسهیلات، آب، برق، گاز ، گازوئیل و .... تولید کنندگان را زمین گیر میکند.

واردات بیش از حد کالاهای ضروری و غیر ضروری باعث می شود تا روند تولید با موانعی همراه باشد؛ در نتیجه ی آن، جنس تولید کننده روی دستش می ماند و او مجبور می شود که آن را با قیمتی پایین به بازار عرضه کند.

همچنین وارد شدن سرمایه های معطل در بازار طلا، سکه و ارز، خودرو، مسکن و .... و نیز حرص و ولع برای احتکار هرچه بیشتر آنها، از دیگر معضلاتی است که اینجا مطرح می شود. به گونه ای که تکرار و تداوم این وضعیت موجب می شود که این قبیل افراد به صورت نامشروع به سرمایه های کلانی دست پیدا کنند. نباید پول، پول بیاورد؛ بلکه باید کار و ابتکار، سرمایه ساز بشود.

این کار عواقب اجتماعی خود را هم در پی دارد؛ به عنوان نمونه کسانی که از این قبیل کالاها مقدار بیشتری در اختیار دارند، در گرانیهای حاصله از آن، نفع بیشتری می برند و این اتفاق، فاصله طبقاتی را در جامعه افزایش میدهد. همچنین تولیدکنندگان و صنعتگران وقتی که مشاهده میکنند برخی با کمترین تلاش و مخاطره پذیری به بیشترین سود میرسند، ممکن است دلسرد شده و آنها هم به جرگه واردکنندگان و دلالان بپیوندند.

****
در اقتصاد اسلامی، توجه به روزی حلال، بسیار مهم است. در روایات آمده است که کسب حلال از شمشیر زدن در راه خدا دشوارتر است و اگر دراین مسئله به دقت اندیشه کنیم، به حقیقت آن واقف میشویم. برای کسب روزی حلال باید دقت فراوان داشته باشیم و حیات دنیوی و اخروی مان را با چالش مواجه نکنیم.

در دنباله مطالب به مواردی  اشاره خواهد شد که بسیار در روابط اقتصادی بین مردم دیده می شود:

- اکتفا به سود فروش کالا به اندازه معقول و منصفانه؛

- سوء استفاده نکردن از شرایط تحریم و ... با احتکار، گرانفروشی و کم فروشی؛

- تبانی نکردن با عرضه کنندگان کالا و خدمات با ایجاد وقفه در عرضه آنها، برای افزایش یافتن قیمتها؛

- نپذیرفتن تولید، عرضه و واردات کالاهایی که برای فرهنگ، دیانت و اخلاق جامعه مضر است؛

- وارد نکردن کالاهایی که در داخل به اندازه کافی تولید میشوند، برای حفظ منافع ملی و کمک به تولید داخلی؛

 - امرار معاش نکردن با قاچاق کالا و ارز، طلا، سوخت، موادمخدر و مشروبات الکلی ...

- جریان نینداختن سرمایه در کارهای دلالی و خرید و فروشهای نابجا؛

- مخلوط نکردن جنس درجه دو و سه با درجه یک و فریب مشتری و غش در معامله با مسلمان و به کارگیری  انواع و اقسام ترفندها در فروش کالا و خدمات؛

- تولید و عرضه نکردن جنس بنجل و بی کیفیت به جای جنس مرغوب؛

- جا نزدن محصول خود تحت عنوان محصول شرکتهای معتبر با آرم و بسته بندی آنها؛

- وضع نکردن قواعد غیرمنطقی نظیر قیمت مقطوع، پس از فروختن پس گرفته نمی شود و ...

- به وجود آوردن شرایط انتخاب آزاد برای مشتری؛

- ملزم بودن به انجام تعهدات خدمات پس از فروش؛

- خوش برخوردی و راستگویی با دیگران تحت هر شرایطی؛

- عدم به کارگیری دختران بَزک کرده برای جلب مشتری و فروش بیشتر؛

- رعایت حقوق کارمندان و کارگران و داشتن روابط منصفانه با آنها و پرهیز از هرگونه رابطه ظالمانه و استثمار، علی الخصوص در شرایط مشکل اشتغال و بیکاری کشور؛

- استفاده نکردن از کارگر افغانی به جای کارگر ایرانی؛

- عدم بهره گیری از شرایط رقابت ناسالم و ایجاد انحصار، رانت و تبانی برای جذب سرمایه و کسب فرصتهای ویژه اقتصادی؛

- آلوده نشدن به رشوه دهی، رشوه خواری، سیستمهای بانکی ربوی و پول نزول؛

- عدم کلاهبرداری و اتلاف عمر، انرژی و سرمایه اشخاص با شگردهای غیر انسانی؛

- نداشتن بهانه برای پرداخت حق و حقوق دیگران (به خصوص کارگران) و پرهیز از وعده و وعید دادنهای نابجا؛

 - پرداخت کلیه ی دیون، بدهیها و معوقات تا ریال آخر؛

- ملزم بودن به تمامی مفاد قراردادها و تعهدات فی مابین، از آغاز تا لحظه ی پایان قرارداد؛

- استفاده از افراد با صلاحیت، متعهد و متخصص و نه اشخاصی که صرفاً با آشنا و پارتی معرفی شده اند؛

- توجیه بودن فرد به نوع وظایف محوله و خودداری از  سرواکردن و سپردن کار به دیگران؛

- مبارزه با روحیه تنبلی و راحت طلبی و داشتن حس تعهد و دلسوزی نسبت به وظایف محول شده، به خصوص در انجام کارهای گروهی؛

- استفاده نکردن از امکانات دولتی و عمومی نظیر اتومبیل، نیروی کار، ادوات و ... در جهت استفاده  های شخصی؛

- محافظت بیت المال و سرمایه های عمومی، از اسراف و اتلاف؛

- نگرفتن مرخصیهای مکرر به بهانه های مختلف و عدم اتصال تعطیلات بین هفته به اول یا آخر هفته؛

- دیر نیامدن، زود نرفتن، از کار نزدن، سرهم بندی نکردن و انجام صحیح کار حتی با وجود نارضایتی از شرایط کاری؛

- رد نکردن ساعات اضافه کاری، پاداش و مزایای غیر واقعی؛

- فاکتورسازی نکردن و عدم  اعلام قیمتهای دروغین در خرید و فروشها؛

- نیز توجه به مسئله ی خمس، زکات و رسیدگی و انفاق به مستحقان و محرومان جامعه با کنار گذاشتن بخشی از درآمد خود برای  کمک به  آنها.

و ...

بسیج دانشجویی مرکز آموزش جهاد کشاورزی حضرت امام خمینی (ره) کرج

6.1.10.0

V6.1.10.0